یکی از الزامات برقراری ارتباط کلامی، ارتباط چشمی است. ارتباط چشمی مهارتی است که دانستن آن همراه با زبان بدن می‌تواند برایتان بسیار جذاب و مفید باشد. اگر مایل به پرورش مهارت‌های ارتباطی خود هستید، قبل از هر چیز باید انواع مهارت‌ها را شناخته و با توجه به ویژگیهای بالقوه خودتان، آن‌ها را پرورش دهید. شما نیز با برقراری ارتباط چشمی، می‌توانید بدون هیچ حرفی پیام‌های مختلفی از احساسات و افکار خود به دیگران منتقل کنید. دیگران نیز بر اساس برداشت‌شان از این پیام‌ها به شما واکنش نشان می‌دهند. اما پیامی که می‌دهید با آن چه که درک می‌شود، چقدر یکسان است؟ شما با اطلاع از علم چهره خوانی و مهارت ارتباط چشمی به راحتی می‌توانید آن چه که نمی‌خواهید به زبان بیاورید را انتقال داده و از احساسات واقعی دیگران نیز اطلاع کسب کنید.
اهمیت برقراری ارتباط چشمی
از ارتباط چشمی می‌توان به عنوان ابزاری برای برقراری ارتباط و انتقال پیام‌هایی استفاده کرد که بیان آن‌ها به شیوه غیر کلامی تاثیر بیشتری بر مخاطب می‌گذارد. این نوع ارتباط یکی از مهارت‌های زندگی است که برای رشد و پیشرفت فرد لازم می‌باشد. برای مثال دریغ کردن نگاه، راهی برای نشان دادن خشم و غضب و یا دلخوری است. زمانی که کسی قصد دروغ گفتن دارد، نگاه خود را می‌دزد و یا به پایین می‌اندازد. خیره نگاه کردن طولانی مدت نشانه تجاوز به حریم شخصی تلقی می‌شود.
انسان به طور کلی با نوع نگاهش می‌تواند احساسات خود را منتقل کرده و یا سبب شادی، غم، ترس و تعجب دیگران شود. نوع استفاده از آن به خود فرد بستگی دارد، نوع نگاه افراد در موقعیت‌های مختلف پیام‌های متفاوتی را منتقل می‌کند. بنابراین برای یک ارتباط موثر و موفق باید سعی کنید ارتباط چشمی خوبی برقرار نمایید. برای مثال اگر می‌خواهید به کسی نشان دهید که به او اهمیت می‌دهید به چشمانش نگاه کنید؛ مطمئنا شما هم زمانی که با کسی حرف می‌زنید و او به شما نگاه نمی‌کند، ناراحت می‌شوید.
ارتباطات چشمی در موقعیت های گوناگون چگونه باید باشد؟
اگر در حال مشاجره و دعوا هستید باید نگاه خیره و متمرکز خود را نگه دارید؛ این کار باعث نشان دادن قدرت شما و گاهی به معنای گستاخی و تحقیر است. به ویژه در محیط‌های کاری و در رقابت‌ها می‌توان از این نوع نگاه استفاده کرد. اما در شرایط عادی از خیره شدن و زل زدن به چشمان افراد بپرهیزید. زمانی که می خواهید شخصی خواسته‌تان را برآورده سازد چند ثانیه خیره شدن می‌تواند بر روی او تاثیر بگذارد.
وقتی می‌خواهید به دیگران احترام بگذارید بهتر است نگاهتان را پایین بیاندازید. اما نگاه کردن به اطراف و دزدیدن نگاه زمانی که شخصی با شما صحبت می‌کند نشانۀ عدم تمایل شما به ادامۀ صحبت با اوست. معمولا کسانی که به چشمان طرف مقابل نگاه می‌کنند، شخصیت‌هایی با اعتماد به نفس و قوی دیده می‌شوند. کسانی که هرگز در چشم دیگران نگاه نمی‌کنند افرادی کمرو عصبی و ناراحت به نظر می‌رسند. در آخر آن که عاشقان بیشتر به یکدیگر زل می‌زنند چرا که نگاه‌های آنان معنا دار است.
ارتباط چشمی چقدر باید طول بکشد؟
شما باید سعی کنید در تمام طول مکالمۀ خود ارتباط چشمی را نگه دارید، اما مدت زمان نگاه کردن به افراد به میزان صمیمیت رابطه بستگی دارد. زمانی که با شخصی صمیمی‌تر هستید، ارتباط چشمی بیشتری با او برقرار می‌کنید. اما اگر با مخاطب خود نزدیک نیستید زیاد به چشمان او زل نزنید، این کار ممکن است افراد را معذب کند. می‌توانید برای برقراری ارتباط چشمی موثرتر چند ثانیه به چشم راست بعد چشم چپ و سپس لب‌های فرد مقابل نگاه کنید. زمانی که شنونده هستید ارتباط چشمی شما بیشتر و زمانی که گوینده هستید کمتر است.
برای برخی افراد مخصوصا آن‌هایی که دارای اعتماد به نفس پایین هستند، ارتباط چشمی حتی در چند ثانیه هم کاری دشوار است. اگر شما نیز دارای چنین مشکلی هستید بهتر است به دنبال روش‌های افزایش اعتماد به نفس و یا دریافت جلسه مشاوره روانشناسی برای یافتن دلایل و درمان آن باشید.
بایدها و نبایدهای برقراری ارتباط چشمی موثر
۱٫ در جمع یا در سخنرانی سعی کنید نگاه خود را در چشم تمام افراد پخش کنید و نشان دهید که به تک تک آن‌ها اهمیت می‌دهید. با بیان هر جمله به یک نفر دیگر نگاه کنید.
۲٫ در گفتگوهای دو نفره می‌توانید نگاه خود را هر چند ثانیه به اطراف بیاندازید به گونه‌ای که امگار چیزی را به یاد می‌آورید و یا حرف‌های طرف مقابل را تجزیه تحلیل می‌کنید. اما هرگز نگاه خود را به پایین نیندازید این کار نشانه اتمام حرف شماست و اینکه دیگر مایل به ادامه گفتگو نیستید.
۳٫ زمانی که به فردی علاقه مندید و می‌خواهید علاقه‌تان را به او نشان دهید با نگاه خود با او صحبت کرده و چشمانتان را در یک نقطه کانونی قرار دهید. به چشمانش نگاه کنید و بعد سراغ گونه‌ها، لب‌ها و دیگر اجزای صورت بروید و دوباره به چشمان او برگردید. لبخند زدن در این هنگام کاملا علاقه شما را به فرد مورد نظر می‌رساند.
۴٫ به چشمان همسر خود و کسی که عاشق او هستید عمیقا نگاه کنید. هنگام نگاه به کسی که به او علاقه دارید، مردمک چشمانتان بزرگ‌تر شده و در نتیجه نزدیکی و صمیمیت نیز بیشتر می‌شود. بنابراین به چشمان همسر خود زیاد نگاه کنید.
۵٫ پلک زدن زیاد و تیک زدن پلک نشان از استرس و عصبی بودن و همچنین عدم اطمینان است. در طی گفتگو اگر این دو حالت برایتان به وجود بیاید ممکن است فرد مقابل به حرف‌هایتان اطمینان نکند.
تغییرات بیولوژیکی در ارتباط چشمی
تحقیقات نشان داده که تغییرات مردمک چشم می‌تواند احساسات درونی افراد را تا حدودی ابراز کند. مثلا زمانی که فردی شی مورد علاقه خود را می‌بیند مردمک چشمانش گشاد می‌شود. فروشنده‌های با تجربه معمولا از این طریق علاقه‌مندی فرد را متوجه شده و او را به خرید تشویق می‌کنند. گشاد شدن مردمک چشم در ارتباط چشمی با فرد مورد علاقه نیز صدق می‌کند.
تمرین برای تقویت ارتباط چشمی
برای تمرین ارتباط چشمی موثر می‌توانید به صورت روزانه، مدتی با دوست یا اعضای خانواده خود این کار را انجام دهید. با فاصله یک یا دو متری روبه روی هم بنشینید. یکی از شما باید به چشمان دیگری نگاه کرده و ارتباط چشمی او را بررسی کند. دو طرف باید به نوبت اینکار را انجام دهند تا به مرور از ارتباط چشمی آگاهی کامل به دست آورده و این مهارت را در خود تقویت کنند. ب
